Soncino

Rodzina Soncino - założyciele i właściciele jednej z pierwszych na świecie drukarni żydowskiej - wywodziła się z Alzacji. Swoją nazwę zawdzięcza jednak nazwie miejscowości, w której się osiedlili - Soncino w Lombardii.

Drukarnię założył Izrael Natan ben Szmuel w roku 1483, i w lutym następnego roku opublikował pierwszą książkę - traktat Brachot Talmudu. To właśnie Izrael Natan zaprojektował taki układ strony Talmudu, jaki z nielicznymi zmianami znamy aż do dziś.

Strona Talmudu wydanego przez Soncino



Trzy lata później drukarnia przeniosła swoją siedzibę do Casal Maggiore (tam wydrukowany został Machzor - modlitewnik świąteczny), by po roku powrócić do Soncino. Jednak wkrótce potem (1490) zaczyna się niemal bezustanna wędrówka warsztatu - przenosił się kolejno do Neapolu (1490-1492), Brescii (1491-1494) - tam umiera założyciel drukarni przekazując zakład synowi - Joszui Salomonowi, następnie Barco (1494-1497), Fano (1503-1506); Pesary (1507-1520) oraz Rimini (1521-1526). Tak częste zmiany siedziby drukarni wynikały prawdopodobnie ze zmieniających się ciągle układów politycznych, być może były też poszukiwaniem nowych rynków zbytu dla wydawanych książek.

Po śmierci Joszui Salomona zakład przechodzi w ręce jego bratanka (lub siostrzeńca) - Gerszona ben Mojżesza. To on właśnie rozwinął niewielką drukarnię, drukując nie tylko książki hebrajsko języczne (choć nadal pozostawały one głównym produktem zakładu), ale także włoskie, greckie i łacińskie (w tych ostatnich występuje on pod nazwiskiem Hieronymus Soncino). Odbywał również liczne podróże po Europie celem wyszukiwania rękopisów, które później wydawał. Zakupił dla drukarni zestaw łacińskich, greckich i hebrajskich czcionek od Francesco Griffo, tego samego, który opracował kursywy do czcionek Aldusa Manutiusa. Sam Manutius w swojej książce o gramatyce hebrajskiej (Wenecja, 1501) użył czcionek, które od 1492 używane były przez rodzinę Soncino.

Kursywa Francesco Griffo


Między 1489 a 1534 rokiem drukarnia Soncino wydała ponad 100 książek. Papier na nie w większości pochodził z fabryki papieru w Salo, której właścicielami również byli Żydzi.

W 1527 roku drukarnia jeszcze raz zmienia swoją siedzibę - tym razem przenosi się aż do Salonik w Grecji będącej wówczas pod panowaniem tureckim, a w kilka lat później (1530) do Stambułu (Konstantynopola), gdzie w 1534 roku umiera Gerszon ben Mojżesz. Rodzinny interes przejmuje jego syn - Eleazar ben Gerszon, a po jego śmierci (1547)kolejny z rodu Soncino - także Gerszon - przenosi zakład do Egiptu (1557). Niestety, po śmierci Gerszona ben Mojżesza drukarnia znacznie podupadła, nie wiadomo jak długo działała jeszcze w Egipcie.

Drukarnia Soncino słynęła zawsze z doskonałych krojów pisma i niebywałej staranności edytorskiej swoich książek. Sławę przyniosło jej również pierwsze w historii drukowane wydanie Biblii hebrajskiej. Było to wydanie zawierające punktacje samogłoskową - duże osiągnięcie, biorąc pod uwagę ówczesny stan rozwoju sztuki drukarskiej. Warto pamiętać, że rodzina Soncino drukowała także religijne księgi Chrześcijańskie.

Strona z Biblii wydanej przez Soncino

Znak rozpoznawczy (dziś powiedzielibyśmy logotyp) drukarni przedstawiał wieżę (prawdopodobnie z Casal Maggiore), od góry i od dołu obramowaną cytatem z Księgi Przysłów (18:10) - "Wieżą mocy jest Imię Boga, sprawiedliwy ucieknie do niej i zazna umocnienia".

Logotyp drukarni Soncino

Dzisiaj tradycje rodziny Soncino kontynuuje angielskie wydawnictwo Soncino Press, a w Soncino, w domu, w którym Izrael Natan ben Szmuel rozpoczął drukować książki mieści się muzeum drukarstwa.

Dom rodziny Soncino
\

\

No comments:

Post a Comment