Hagada sarajewska

Hagada sarajewska - prawdopodobnie najstarsza sefardyjska Hagada - pochodzi z Hiszpanii, konkretnie z Katalonii, a powstała około 1350 roku, prawdopodobnie jako prezent ślubny. Jest to manuskrypt napisany na cielęcej skórze, bogato ilustrowany, złocony. Zawiera 34 ilustracje przedstawiające sceny biblijne. Niektóre strony (książka liczy ich 109) są zaplamione winem, co świadczy, że była ona kiedyś normalnie używana podczas Sederów.

Jest to jedna z najdroższych książek na świecie - jej wartość w roku 1991 wyceniona została na około 700 milionów $ (słownie: siedemset milionów!). Niektórzy jednak twierdzą, że jest to po prostu błąd, a jej prawdziwa wartość to 7 milionów $.


Książka opuściła Hiszpanię wraz z uchodźcami żydowskimi wypędzonymi z kraju w 1492 roku, i trafiła do Włoch, gdzie zmieniając właścicieli uniknęła prawdopodobnie spalenia przez Inkwizycję (świadczyć o tym może notatka na marginesie, mówiąca, że książka nie zawiera treści anty-Kościelnych). W 1894 roku zostaje sprzedana Muzeum w Sarajewie przez Józefa Kohena za 150 koron, czyli równowartość ok. 10 000 $. Hagada nigdy nie była pokazywana publicznie - trzymana była w sejfie, do którego dostęp miało niewielu ludzi.
Jednym z nich był Derviš Korkut - dyrektor biblioteki muzealnej, muzułmanin pochodzący z bardzo starej i szanowanej rodziny sarajewskiej. Zaraz po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Sarajewa w 1941 wyniósł on z pomocą dyrektora Muzeum Jozo Petrovića Hagadę z sejfu i ukrył w bezpiecznym miejscu (prawdopodobnie w jednej z małych wiosek nieopodal Sarajewa). Po wojnie Hagada nieuszkodzona wróciła do Muzeum.
Po raz drugi Hagada została uratowana przed zniszczeniem w czasie wojny na początku lat 90-tych. Podobnie jak 50 lat wcześniej ocalił ją dyrektor Muzeum, dr Enver Imamović (również muzułmanin), umieszczając ją w podziemnym skarbcu jednego z banków.
W czasie trwania konfliktu bałkańskiego niektóre gazety spekulowały, że Hagada została zniszczona, lub nawet że rząd Bośni i Hercegowiny sprzedał ją, by zakupić broń. Aby uciąć takie spekulacje Hagada została publicznie pokazana w czasie święta Pesach w 1995 roku.
W grudniu 2002 roku Muzeum Narodowe w Sarajewie udostępniło Hagadę dla zwiedzających w specjalnym pomieszczeniu. W 2006 roku Muzeum wydrukowało specjalną edycję Hagady w ilości 613 sztuk. Koszt jednego egzemplarza to 1700 Euro.
Historię uratowania Hagady w czasie II wojny światowej opisał niedawno New Yorker.

Wszystkie ilustracje pochodzą z tego serwisu.
\